BADANIA ARCHEOLOGICZNE W BABOROWIE
Badania, zwane wśród archeologów badaniami powierzchniowymi, stanowią część ogólnopolskiego projektu znanego pod nazwą „Archeologiczne Zdjęcie Polski”. Ideą poszukiwań powierzchniowych jest identyfikacja na powierzchni ziemi stanowisk archeologicznych, na podstawie śladów działalności człowieka takich jak fragmenty ceramiki czy wyroby kamienne i krzemienne. Przedmioty te, spoczywające pod ziemią, są często wyorywane w trakcie prac polowych. Są ważną wskazówką pozwalającą nie tylko na wskazanie, w którym miejscu znajduje się stanowisko archeologiczne ale także dającą podstawy do określenia jego prawdopodobnej wielkości, bogactwa i – co nie mniej ważne – stopnia zniszczenia. Te z kolei dane pozwalają archeologom planować przyszłe badania wykopaliskowe, głównie na stanowiskach najbogatszych i najbardziej zagrożonych zniknięciem. Dzięki badaniom powierzchniowym odkryto szereg niezwykle cennych stanowisk archeologicznych jak choćby badane w ostatnich latach stanowiska z epoki kamienia w Dzierżysławiu i Lubotyniu koło Kietrza. Obydwa należą dziś do niezwykle ważnych odkryć znanych wśród archeologów nie tylko na terenie Polski ale także Europy.
Okolice Baborowa, podobnie jak cały obszar Płaskowyżu Głubczyckiego, należą do najbogatszych i najciekawszych dla archeologów terenów ziem polskich. Bliskość Bramy Morawskiej stanowiącej od dziesiątków tysięcy lat ważny szlak komunikacyjny, doskonałe gleby, łatwo dostępne krzemienie będące cennym surowcem do produkcji narzędzi, a także bardzo korzystne ukształtowanie terenu i sieć rzek sprawiają, że tereny te były nieprzerwanie zasiedlane od około 100 tysięcy lat.
Na podstawie prowadzonych w tym, a także na wiosnę 2007 roku badań możemy dziś powiedzieć, że najstarsze znane ślady osadnictwa w rejonie Baborowa pochodzą sprzed około 11 tysięcy lat, z okresu nazywanego starszą epoką kamienia czyli paleolitem. Tereny te zamieszkiwali wówczas łowcy polujący na zwierzynę leśną, nazywani przez archeologów kulturą Federmesser
. Ślady ich pobytu i działalności zostały odkryte na polach Dzielowa. Podobne, odkryte w 2001 roku stanowisko znane jest z Kozłówek (gm. Kietrz). Dotychczas ślady osadnictwa łowców kultury Federmesser nie były znane z terenów Płaskowyżu Głubczyckiego, dlatego znaleziska te już teraz należy uznać za bardzo istotne dla badań nad późnymi fazami starszej epoki kamienia.
Około 10 tysięcy lat temu rejon Baborowa zamieszkiwały grupy łowców zbieraczy i rybaków należących do kultur mezolitycznych, żyjących w środowisku leśnym, w klimacie bardzo zbliżonym do obecnego. Nie umieli jeszcze uprawiać roślin ani hodować zwierząt.
Zarówno łowców paleolitycznych jak i mezolitycznych przyciągało na te tereny doskonałe ukształtowanie terenów pozwalające na śledzenie przemieszczających się stad zwierząt a także łatwy dostęp do surowców krzemiennych stanowiących wówczas podstawowy surowiec do wykonywania narzędzi.
Znajomość uprawy roli i hodowli zwierząt pojawia się na terenach Polski w V tysiącleciu przed narodzeniem Chrystusa. Okres ten nazywa się młodszą epoką kamienia czyli neolitem. Już pierwsi rolnicy osiedlali się na Płaskowyżu, wykorzystując doskonałe gleby. Znamy ich ślady – fragmenty naczyń i narzędzia krzemienne i kamienne, także z terenów Baborowa i jego okolic. Podobnie, pozostałości naczyń glinianych, nieliczne znajdowane na powierzchni gliniane przęśliki i bardzo, bardzo rzadkie znaleziska innych przedmiotów pozwalają nam na identyfikację ludności zamieszkującej te tereny w okresach późniejszych. Są tu ślady osad ludności kultury łużyckiej – tej samej, która przez wieki, w II i początkach I tysiąclecia przed Chrystusem, użytkowała olbrzymie i słynne dziś na całą Europę cmentarzysko w Kietrzu. Są ślady Celtów, zasiedlających tereny Polski południowej w ostatnich wiekach przed narodzeniem Chrystusa, czy wreszcie pozostałości osadnictwa z okresu wpływów rzymskich tj. z pierwszych pięciu wieków naszej ery, a potem średniowiecza i czasów nowożytnych. Osadnictwo na terenach należących dziś do Baborowa i okolic trwa więc praktycznie nieprzerwanie od ponad 11 tysięcy lat! Przez cały ten czas wyraźnie dostrzegalne są też dowody na istnienie związków z terenami położonymi po południowej stronie Bramy Morawskiej. Brama Morawska stanowiła więc od zawsze ważny szlak komunikacyjny pozwalający łączyć tereny dzisiejszego polskiego i czeskiego Śląska.
Dalsze badania, które planowane są na najbliższe lata, pozwolą na pewno na odkrycie kolejnych stanowisk i na poszerzenie naszej wiedzy o historii i prahistorii Płaskowyżu Głubczyckiego i rejonów Baborowa.