Kolej w Baborowie PL

Początki kolei żelaznej na Górnym Śląsku sięgają I połowy XIX w. Kolej miała służyć, jako szybszy środek transportu węgla z Górnego Śląska na teren Prus. Pruskie Towarzystwo Kolei Górnośląskiej (Oberschlesische Eisenbahn AG) było jednym z największych przedsiębiorstw kolejowych w Europie. 

            Uruchomienie jednotorowej linii kolejowej wiodącej przez Baborów (Jaroniów) miało miejsce na pocz. II połowy XIX w., kiedy to 24 maja 1853 r. Towarzystwo Kolei Wilhelma uzyskało koncesję na budowę linii kolejowej na trasie Racibórz – Głubczyce przez Baborów. Patronat nad budową tego przedsięwzięcia objął cesarz Fryderyk Wilhelm IV. Prace ziemne  postępujące z wielkim rozmachem rozpoczęto w lutym 1854 r.  Już 1 stycznia 1855 r. nastąpiło otwarcie tego połączenia, wynoszącego 37,9 km. Początkowo był to tylko ruch pasażerski, a od 1 października 1856 r. towarowy, co było związane z rozwojem gospodarczym miasta i okolic. Nowo otwarte połączenie otrzymało numer 126 p. Początkowo przez Baborów w ciągu doby przejeżdżało 2 pary pociągów pasażerskich i towarowych.

            Z inicjatywy baborowskiego radcy sanitarnego W. Proske wybudowano budynek dworca kolejowego. Chociaż formalnie znajdował się w Jaroniowie, jednak nosił nazwę – Baborów. Na parterze tego budynku mieściły się dwie poczekalnie (I i II klasy), hol biletowy, biura dworcowe, restauracja  z małym pomieszczeniem jej właściciela. Na pierwszym piętrze znajdowało się  mieszkanie zawiadowcy stacji i asystenta. Na drugim piętrze rezydował toromistrz, który sprawował nadzór nad stanem nawierzchni torów. Boczne skrzydła drugiego piętra pełniły rolę  strychu lecz nie  na długo, bo już w latach 80-tych XIX w. wykorzystano  je na mieszkanie dla zwrotniczych i dodatkowe biuro.

            Pojawienie się kolei w Baborowie zaowocowało powołaniem 1 października 1856 r. Kolejowego Urzędu Pocztowego, który początkowo swoją placówkę posiadał w budynku dworca, a później zbudowano nowy. Kolej wyparła pocztę wozowo – konną. W grudniu 1867 r. przez Baborów przejechały 42 pociągi z pocztą. 

            Rok 1876 przyniósł  kolejne przyłączenie  pasażersko – towarowe. Do linii Racibórz – Baborów – Głubczyce dodano Racławice Śląskie. Dzięki temu mieszkańcy dawnego Baborowa i okolic, z przesiadką w Racławicach Śląskich mogli podróżować i wozić swoje towary (warzywa) na targi do Wrocławia.

            W latach 80 - tych XIX w. zrodził się pomysł budowy kolei jednotorowej  na trasie Baborów – Opawa – Koźle oraz dodatkowego połączenia z miastem Kietrz. Tym przedsięwzięciem miała się zająć szczecińska firma Lenz, która w 1893 r. uzyskała pozwolenie władz rejencyjnych. Prace nad przebiegiem nowej linii kolejowej trwały w kilku etapach: we wrześniu 1898r. oddano do użytku publicznego połączenie Koźle – Reńska Wieś, a w październiku Reńska Wieś – Polska Cerekiew. Natomiast 1 lipca 1908 r. nastąpiło uroczyste przekazanie końcowej trasy Polska Cerekiew – Baborów. Całość linii Koźle – Baborów wynosiło 39,31 km i 8 przystanków.

             Kolejnym wielkim krokiem kolei wiodącej przez Baborów było oddanie w 1909 r.  linii Koźle – Opawa, która łączyła Baborów z Opawą. Trasa ta wynosiła 31,5 km. Tak więc od 1909 r. Baborów stał się węzłem czterokierunkowym. Linie kolei żelaznej wychodzące z Baborowa do Koźla, Głubczyc, Raciborza czy Opawy ułatwiały dojazd dojeżdżającym do szkół średnich uczniom. Rosła liczba przejeżdżających przez Baborów pociągów. W 1907 r. w ciągu doby przez miasto kursowało siedem par pociągów, w 1914 r. do Koźla przez Baborów przejeżdżało 5 par pociągów, do Opawy – 3. Oprócz tego z Katowic do Racławic Śląskich przez Baborów – 7 oraz jeden przyspieszony relacji Bytom – Racławice Śląskie. W 1935 r. liczba pociągów jadących przez Baborów z Koźla i Opawy wynosiła 6, a na trasie Racibórz – Głubczyce - 9. Dane te wskazują, iż był to renesans kolei w Baborowie.    

             Rozwój kolei przyczynił się do założenia w mieście bocznicy dla pociągów towarowych przy cukrowni i cegielni, parowozowni dla pięciu pociągów, wieży ciśnień, dwóch nastawni, dwóch nowych peronów, poczty kolejowej, budynku dla dyspozytora i obsługi kolejowej. Z myślą o podróżujących obok dworca założono hotel „Am Bahnhof". W 1929 r. przed budynkiem dworca założono zieleniec, a w 1938 r. przeprowadzono gruntowny remont dworca. Wraz z rozbudową baborowskiego dworca rosła liczba personelu kolejowego, który w 1940 r. liczył 63 osoby.

             W listopadzie 1939 r. mieszkańcy Baborowa dowiedzieli się o katastrofie kolejowej, która miała miejsce w pobliżu wsi Sukowice na trasie Koźle – Baborów. Doszło do czołowego zderzenia się dwóch pociągów, które wbiły się w siebie. W katastrofie zginęło ok. 48 osób, a rannych było 77.

             Po II wojnie światowej w 1945 r. radziecka administracja wojskowa przekazała kolej na Ziemiach Odzyskanych dla PKP.  Wszystkie linie kolejowe biegnące przez Baborów podlegały Dyrekcji w Katowicach. W latach 1945 – 1946 dworzec nosił nazwę Baworów.  Po 1945r. zlikwidowano połączenie kolejowe z Opawą, która znalazła się w Czechosłowacji. Ostatnim przystankiem na tej trasie była stacja Pilszcz.

            Lata 70-te XX w. to dynamiczny rozwój kolei w Baborowie. Na potrzeby lokalnego przemysłu dobudowano bocznice kolejowe  dla elewatora zbożowego i Wytwórni Pasz, dwa nowe tory na wagony towarowe  dla Elewatora i Gminnej Spółdzielni (GS). Na ekspedycję kolejową po towary i z towarami przyjeżdżały pociągi towarowe z wagonami o długości ponad 550 metrów.

             W 1975 r. Kolej w Baborowie na mocy nowego podziału administracyjnego przeszła pod zarząd okręgu  Dolnośląskiej   Kolei Państwowej z siedzibą we Wrocławiu. W latach 80-tych ubiegłego stulecia lokomotywy parowe zastąpiono nowszymi – spalinowymi. W budynku dworca zainstalowano budkę telefoniczną, telegraf, otwarto kolejową przychodnię lekarską i aptekę.

            Początek lat 90-tych XX w., to powolne ograniczanie liczby pociągów osobowych. We wrześniu 1991 r. zawieszono połączenie pasażerskie z Pilszczem, a rok później  towarowe. W styczniu 1993 r. nastąpiło całkowite zamknięcie tej linii kolejowej. Jeszcze w 1995 i 1996 r. na wniosek Stowarzyszenia Miłośników Kolei do Pilszcza i z powrotem  wyjechał pociąg specjalny – nadzwyczajny. Z jego okien podziwiano walory przyrodnicze Ziemi Głubczyckiej. Wraz likwidacją poszczególnych stacji kolejowych malało zatrudnienie na kolei. W 1996r. baborowska kolej zatrudniała 25 osób. Przez stację przejeżdżały 22 pociągi pasażerskie oraz towarowe.

            Powódź w roku 1997 spowodowała chwilowe zawieszenie ruchu pasażersko – towarowego na trasach Kędzierzyn Koźle, Racibórz.

Przez ponad dwa ostatnie miesiące 1997 r. przez Baborów przejeżdżał pociąg osobowy relacji Kraków – Jelenia Góra. Dnia 2 kwietnia 2000 r. o godz. 20.30  z Baborowa odjechał ostatni pociąg pasażerski relacji Racławice Śląskie – Racibórz. Był to koniec kolei w Baborowie. Obecnie toczą się rozmowy odnośnie odnowienia linii kolejowej Racibórz – Głubczyce oraz Racławice Śląskie – Głubczyce przez Baborów.