Zasoby i walory środowiska
Klimat
Region powiatu głubczyckiego jest częścią obszaru Regionu Dolnośląskiego Południowego, który wyróżnia się częstszym występowaniem pogody bardzo ciepłej i jednocześnie pochmurnej, z mniejszym występowaniem dni z pogodą mroźną oraz z przymrozkami. Klimat gminy Baborów jest częściowo kształtowany przez wpływ pasma Sudetów i zaznacza się niewielką różnicą charakterystyk klimatycznych w stosunku do centralnej i północnej części województwa opolskiego, gdzie znaczną rolę klimatyczną odgrywa dolina Odry. Pod tym względem gmina odznacza się nieco chłodniejszymi warunkami klimatycznymi w okresie letnim, co wiąże się z geograficznym położeniem gminy w obrębie Płaskowyżu Głubczyckiego i tym samym na wysokości średnio trochę powyżej 200m npm. Generalnie można stwierdzić, że gmina zlokalizowana jest w rejonie przenikania się klimatycznych elementów chłodniejszych z obszarów Sudetów oraz cieplejszych przemieszczających się wzdłuż doliny Odry. Główne masy powietrza napływają z południa przez Bramę Morawską i z zachodu, wzdłuż Nizin Środkowoeuropejskich. Ciepłe powietrze z południa i ciepłe, wilgotne powietrze atlantyckie powodują względną stabilizację stosunków termicznych.
Pod względem temperatur obszar gminy należy zaliczyć do ciepłych, ze średnią roczną temperaturą powietrza wynoszącą około 8oC i jest to temperatura nieco niższa od obszarów środkowej Opolszczyzny. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń, w którym temperatura spada do średnio –2,5oC, natomiast najcieplejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą 17,5oC. Jesień ze średnią temperatur 8,5oC jest cieplejsza niż wiosna 7,0oC. Czas trwania z reguły łagodnych zim wynosi 60-65 dni z zaleganiem pokrywy śnieżnej wynoszącym 50-60 dni oraz ze średnią grubością tej pokrywy wynoszącą 10-15 cm. Z występowaniem temperatur ujemnych ściśle związane jest zjawisko przymrozków, które występuje od października do maja, z maksymalną częstotliwością od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Ogólna liczba dni przymrozkowych dochodzi do 105. Dni przymrozkowe w dużym stopniu uzależnione są od lokalnych warunków urzeźbienia terenu. O dużym komforcie cieplnym analizowanego rejonu świadczy długość trwania okresu wegetacyjnego wynosząca 205-220 dni. W ciągu roku liczba dni z temperaturami dodatnimi przekracza 300. Obszar gminy otrzymuje w ciągu roku 650 mm opadu i zaliczany jest do regionu opadowego, w którym sumy opadów są dość niskie. Najwyższe opady są w miesiącu lipcu – 110 mm, a najniższe w styczniu jedynie 30 mm. Na okres ciepły roku przypada 60% opadów rocznych. Notuje się około 160-165 dni z opadem, w tym około 15 dni z opadami ulewnymi. Zachmurzenie uzależnione jest w dużym stopniu od pasma górskiego, największe notowane jest zimą, minimalne natomiast w okresie od maja do października.
Surowce mineralne
W gminie występują dwa udokumentowane złoża surowca ilastego, znajdujące się w obrębie miasta Baborowa. Złoża te były eksploatowane na potrzeby produkcji ceramiki budowlanej znajdujących się w mieście cegielni. Złoża surowca ilastego reprezentowane są przez czwartorzędowe lessy i glinki lesso-podobne o zmiennej miąższości. Obecnie złoża nie są eksploatowane.Dla potrzeb lokalnych na terenie gminy prowadzona była eksploatacja kruszywa naturalnego w Babicach, Czerwonkowie i Rakowie. Zasoby surowców w tych miejscach nie były o znaczeniu gospodarczym, obecnie eksploatacja nie jest prowadzona
Geomorfologia i krajobraz
Obszar gminy leży na Wysoczyźnie Głubczyckiej, we wschodniej części Płaskowyżu Głubczyckiego. Założenia rzeźby Płaskowyżu Głubczyckiego sięgają do okresu mioceńskiego i przedmioceńskiego. Do układu zakrytych grzbietów karbońskich nawiązuje przebieg współczesnych form, a obecny układ sieci rzecznej można wiązać ze starymi strukturami tektonicznymi. Rzeźbę podłoża podczwartorzędowego tworzą garby zbudowane ze skał dolnokarbońskich, porozcinane szerokimi i głębokimi obniżeniami o założeniach tektonicznych. W trzeciorzędzie, odporne skały karbońskie podlegały częściowemu obniżeniu i wyniesienia karbonu dolnego podlegały zasypaniu w okresach z przewagą akumulacji i częściowo odpreparowywane w okresach z przewagą denudacji, co w konsekwencji spowodowało zamaskowanie starszej, trzeciorzędowej morfologii. Współczesna rzeźba ma charakter akumulacyjno-denudacyjny uwarunkowany starszym podłożem. Ostatecznie współczesne rysy rzeźby zostały ukształtowane w plejstocenie, w czasie dwukrotnego nasunięcia lądolodu, a głównie podczas zlodowacenia środkowopolskiego
Pod względem genezy w obrębie gminy dominują struktury dolinne pochodzenia fluwialnego reprezentowane przez formy rzeźby w postaci obniżeń dolinnych rzeki Psiny oraz mniejszych jej dopływów, jak Złotnik i Sucha Psina. Doliny te stanowią głębokie, wcinające się w powierzchnię wysoczyzny obniżenia, dochodzące do 40 m, które w największym stopniu kształtują krajobraz gminy, natomiast struktury eoliczne występują w postaci pokryw lessowych, powstałych w plejstocenie w wyniku depozycji pyłu na przedpolu lodowca. Pokrywa lessowa obejmuje swoim zasięgiem większość obszaru całej gminy, struktury polodowcowe występują w mniejszym zasięgu, obejmując erozyjne odsłonięcia osadów starszych, leżących pod warstwami lessów. Reprezentowane są przez formy morfologiczne w postaci denudacyjnych odsłonięć glin zwałowych i osadów wodnolodowcowych. Na terenie gminy formy tego typu występują przede wszystkim na skrajach i skarpach dolin rzecznych, gdzie intensywne procesy erozji doprowadziły do ich odpreparowania.
Najniżej położone obszary gminy umiejscowione są we wschodniej jej części, w okolicy miejscowości Tłustomosty, dolina Psiny obniża się do wysokości około 215 m npm. Najwyżej położone są tereny w okolicach Dziećmarowa i Suchej Psiny 275-280 m npm. Odzwierciedla to generalny spadek powierzchni wysoczyzny w kierunku wschodnim. Deniwelacje między najniższymi a najwyższymi rejonami gminy dochodzą do 60-70 m. Na szczególną uwagę zasługują tereny dolinne wraz z przylegającymi do nich zboczami, krawędziami i odsłonięciami erozyjnymi głębszych warstw geologicznych. Aktualna powierzchniowa pokrywa geologiczna, składająca się z podatnych na działania erozyjne utworów lessowych, przy wylesieniu Płaskowyżu Głubczyckiego i intensywnym użytkowaniu rolniczym, stanowi duże zagrożenie obszaru gminy zjawiskami erozji wodnej, powodującej zmywanie powierzchniowe osadów lessowych i ich akumulację u podnóża stoków.
Wody powierzchniowe
Obszar gminy Baborów leży w dorzeczu rzeki Odry, w zlewni rzeki Psiny. Rzeka Psina przepływa przez teren gminy z północnego-zachodu w kierunku poudniowo-wschodnim, wpływając do Odry już poza granicami gminy i województwa opolskiego. Powierzchnia zlewni Psiny wynosi 522,0 km2, natomiast jej długość cakowita 49,3 km. Cechą charakterystyczną rzeki jest w miarę konsekwentny jej przebieg w głębokiej dolinie. Koryto rzeki jest w przewadze uregulowane i tym samym pozbawione wyraźnych naturalnych meandrów rzecznych. Na terenie gminy, oprócz Psiny, występują mniejsze rzeki, stanowiące jej boczne dopływy, jak Złotnik i ciek wodny Sucha Psina. Z uwagi na ustrój rzeczny, cieki powierzchniowe posiadają charakter nizinny, z najwyższym stanem wód w okresach wiosennych roztopów i jesiennych opadów atmosferycznych. Reżim rzeczny nie stwarza licznych sytuacji wylewów powodziowych, a zasięg przestrzenny ewentualnych wylewów ogranicza się do terasy zalewowej.
Ochrona przyrody
Większość obszaru gminy, ze względu na bardzo dobrej klasy ziemie lessowe, jest wykorzystywana na rzecz upraw rolnych. Można stwierdzić, że jedynie rejony trudno dostępne, jak skarpy rzeczne, czy strome wzniesienia, nie są wykorzystywane w celach rolniczych. Obszary leśne zajmują jedynie 3,1% obszaru gminy, co przy
średnim wskaźniku zalesienia województwa – 26,2% i kraju wynoszącym 28%, jest wskaźnikiem bardzo niskim, a najczęściej występujące drzewa należą do gatunków pospolitych. Pomimo znaczącego przekształcenia środowiska naturalnego na rzecz rolnictwa, można stwierdzić występowanie szeregu gatunków drobnej fauny i flory, jak płazy i gady, ptaki oraz zwierzęta, takie np. jak sarna, dzik, borsuk, lis, łasica czy kuna.
Wody powierzchniowe są zanieczyszczone i nie mogą być obecnie wykorzystywane dla celów turystycznych.